Dit artikel is geschreven door Peter Meijne. Peter is zelfstandig belastingadviseur bij Meijne Belastingadviseurs.
Eindelijk.
Het is geregeld.
Na maanden van uitstellen, voorrang-krijgende-quasi-belangrijke-zaken en andere ondoorzichtige excuses, is het levenstestament getekend bij de notaris.
Je bent nu gerust dat “het” geregeld is voor de situatie dat je er nog wel bent, maar het niet meer weet.
Immers:
- Het is nu juridisch geregeld.
- In een notariële akte.
- Bij de notaris.
Wat kan er fout gaan?
Niets toch?
Nou, sorry.
Dat is toch echt te kort door de bocht.
Veel te kort.
LEES DIT MINI-VERHAAL ER MAAR OP NA
Het is eind augustus en over een paar dagen viert Johan zijn 80e verjaardag.
Samen met zijn vrouw Anneke heeft hij een mooie locatie aan de rand van het bos uitgezocht om dit kroonjaar te herdenken.
Er komen 100 gasten. Zo’n 40 familieleden en voor de rest vrienden en goede kennissen. Ze hebben geen kinderen.
Johan en Anneke zijn volop bezig met de voorbereidingen.
Lekker eten, een goed glas wijn en ook de muziek mag niet ontbreken.
Maar dan ineens …
Ineens voelt Johan zich niet helemaal lekker.
Hij gaat even zitten. Even liggen.
Maar niet veel later heeft hij moeite met praten en lijkt de linkerkant van zijn lichaam niet meer te functioneren.
Anneke belt direct met 112 en niet veel later wordt Johan met gillende sirenes overgebracht het ziekenhuis.
Het wordt erger. Want in de loop van de avond krijgt hij nog een paar beroertes.
Johan wordt intensief behandeld. Maar de schade is niet meer te repareren.
Wat een kroonjaar zou moeten worden, eindigt in een rampjaar.
Na enkele weken wordt Johan opgenomen in een verzorgingstehuis.
Anneke is ineens haar maatje kwijt. Johan leeft nog wel maar communiceren is nauwelijks meer mogelijk.
Johan heeft afasie.
DE KANTONRECHTER-ROUTE VOELT NIET ALTIJD GOED
Johan en Anneke zijn in gemeenschap van goederen gehuwd.
Ze hebben geen testament. Dat vond Johan niet nodig, of beter gezegd, zonde van het geld. Want erven tussen echtgenoten is toch al bij de wet geregeld?
Johan en Anneke hebben tijdens hun huwelijk goed geboerd. Johan had een goede baan en Anneke heeft ook altijd buitenshuis gewerkt. Ze hebben een mooi huis en Johan bouwde een grote effectenportefeuille op. Beiden hebben een goed pensioen.
In principe kan Anneke dus op de oude voet doorleven.
Maar is dat ook zo?
Omdat ze in gemeenschap van goederen gehuwd zijn, zijn Anneke en Johan ieder voor de onverdeelde helft gerechtigd tot hun gezamenlijke bezittingen en schulden.
Dat betekent dat voor bepaalde transacties (de zogenoemde beschikkingsdaden) zoals aan- en verkoop van effecten, het verstrekken van leningen en de verkoop van het huis, de medewerking van beide echtgenoten nodig is.
Er is wel een probleem.
Johan kan niet meer handelen of zijn wil kenbaar maken. Hij is wilsonbekwaam. Johan is niet meer “tot een redelijke waardering van de eigen belangen in staat.”
Anneke staat er dus helemaal alleen voor. Want ze mag niet namens Johan handelen. Dat betekent dat ze maar heel weinig bewegingsruimte heeft.
Om dit hiaat op te lossen vraagt ze de kantonrechter om het vermogen van Johan (dat is de onverdeelde helft van alle goederen) onder bewind te stellen. De kantonrechter gaat hier mee akkoord en stelt Anneke als bewindvoerder aan.
So far, so good.
Maar hoe werkt bewindvoering in de praktijk? De bewindvoerder moet:
- Ieder jaar rekening en verantwoording aan de kantonrechter afleggen;
- Voor grotere uitgaven (€ 1.500,- of meer) moet eerst toestemming aan de kantonrechter gevraagd worden;
- Rekening houden dat er altijd een oogje in het zeil wordt gehouden.
Dan kantonrechter is er immers om de “wilsonbekwame” te beschermen.
En dat is maar een goede zaak. Juridisch is dit verhaal dus wel in orde, want Johan en zijn vermogen moet immers beschermd worden.
Er is wel een ander issue bij Anneke.
Emotioneel gezien voelt het heel erg onrechtvaardig:
- Ze hebben het vermogen toch samen bij elkaar gesprokkeld?
- Anneke gaat echt geen gekke dingen doen.
- Toestemming van de kantonrechter voor meer dan € 1.500,-, terwijl dit “voelt” als haar eigen geld!
Nee.
Dit is verre van ideaal.
Via de PE FFP training van Smart Financial Planner leer je om klanten te adviseren over het levenstestament. Inclusief adviessjabloon, tekstblokken, vragen checklist en inhoudelijke video’s van de notaris.
Klik hier om de training te bekijken
DE RECHT-TOE-RECHT-AAN OPLOSSING IN HET LEVENSTESTAMENT
Door het disfunctioneren van Johan, is er ook op financieel en organisatorisch gebied een vervelende situatie ontstaan.
Want als Anneke bijvoorbeeld haar (hun) huis wil verkopen omdat ze kleiner wil gaan wonen, moet ze toestemming aan de kantonrechter vragen.
Anneke en Johan hadden dit kunnen voorkomen.
Hoe?
Door elkaar over en weer een volmacht te geven voor het geval de ene echtgenoot niet meer in staat is om zijn of haar eigen zaken te behartigen. Ze laten dan bij de notaris een volmacht opmaken waarin ze hun partner machtigen om hem of haar, als er zich bepaalde gebeurtenissen voordoen, te vertegenwoordigen.
Bijvoorbeeld in het geval, zoals bij Johan en Anneke, één van de twee niet meer wilsbekwaam is.
De oplossing voor Anneke en Johan is simpel en recht-toe-recht-aan. Als ze zo’n volmacht hadden opgesteld, had Anneke zonder inmenging van de kantonrechter op de oude voet door kunnen leven.
Maar is dat wel zo?
- Zijn er situaties te bedenken dat de volmacht toch niet werkt?
- Dat de zekerheid van het notariële, juridische document als sneeuw voor de zon verdwijnt?
- Dat de gevolmachtigde als het ware wordt overgeslagen?
Het antwoord is ja.
Het is mogelijk dat je als gevolmachtigde buitenspel wordt gezet.
En dat is oneerlijk.
Toch?
Oordeel zelf.
DE NIET-ZO-RECHT-TOE-RECHT-AAN OPLOSSING IN HET LEVENSTESTAMENT
In dit (echte) verhaal is moeder dement en staan beide dochters en zoonlief tegenover elkaar. Ze zijn het niet eens geworden over de beslissingen over (het vermogen van) moeder.
Het zit zo.
Conform een uitspraak van de Rechtbank Noord-Holland van 18 februari 2020 had moeder een levenstestament opgesteld, waarin het volgende was vastgelegd (namen zijn fictief):
- Gevolmachtigde was dochter Karin (de rechtbank-uitspraak is hier niet helder over; gezien de casus lijkt dit wel het geval te zijn);
- Dochter Karin was tevens tot bewindvoerder benoemd voor de situatie dat – ondanks de aanwezigheid van een levenstestament – alsnog een bewind of mentorschap zou worden uitgesproken door de rechter
- Dochter Carolien en zoon Willem waren niet benoemd in het levenstestament.
Waarom deze zaak voor de rechter kwam?
Omdat moeder zo verward raakte, dat ze af en toe rechtshandelingen verrichtte die achteraf ongedaan moesten worden.
Dit waren bijvoorbeeld overboekingen naar de bankrekening van haar – volgens de rechter – nogal dominante en dwingende zoon Willem, nadat zoonlief bij haar op bezoek was geweest.
De dochters wilden moeder – ondanks dat er een levenstestament was opgesteld – alsnog onder bewind laten stellen door de rechter.
Onder bewind?
Ja, inderdaad.
Het idee van de dochters was om de huidige gevolmachtigde (Karin) in het levenstestament van moeder buitenspel te zetten. En dat er vervolgens een bewindvoerder zou worden vastgesteld.
En guess what?
De bewindvoerder was eveneens Karin!
Huh?
Ja, je leest het goed. Dochters Carolien en Karin wilde Karin uit de rol van gevolmachtigde en in de rol van bewindvoerder.
Willem voelde de bui al aankomen en was er op tegen. Hij had liever een onafhankelijke partij als bewindvoerder.
Maar waarom was Willem hier op tegen?
De reden hiervoor is dat, als er een onderbewindstelling van toepassing zou zijn, moeder niet meer zou kunnen handelen zonder toestemming van de bewindvoerder.
Karin in dit geval!
Karin zou dus meer “macht” hebben als bewindvoerder in vergelijking met haar rol als gevolmachtigde van moeder. Want in de rol als gevolmachtigde kan ze “slechts” namens haar moeder handelen. Terwijl in het geval van bewind, moeder niet zonder Karin kan handelen.
SCHIJN BEDRIEGT
Op het eerste gezicht zou je zeggen dat er geen reden is om een bewindvoerder te benoemen als er al een gevolmachtigde is die de honneurs waarneemt.
De kantonrechter dacht er in dit geval toch anders over.
Gezien de gang van zaken bij deze vrouw, zoals het aangaan van verbintenissen die achteraf ongedaan gemaakt moesten worden en het regelmatig grote geldbedragen aan haar zoon overmaken, was hier volgens de rechter een noodzaak om tot onderbewindstelling en mentorschap over te gaan.
De kantonrechter heeft als belangrijkste taak om moeder te beschermen. Door dochter Karin als bewindvoerder te benoemen, hoopt de rechter dit te borgen. Want helaas was de rol van Karin als gevolmachtigde niet genoeg om moeder de wil van haar dominante zoon te weerstaan.
De rechtbank hield er in dit geval rekening mee dat moeder in haar levenstestament had vermeld, dat wanneer dit zou spelen, haar dochter Karin daarvoor aangesteld zou worden.
EIND GOED, AL GOED?
Uit deze uitspraak blijkt dat een volmacht of levenstestament alleen werkt als de volmachtgever zijn of haar zaken daadwerkelijk door de gevolmachtigde laat verzorgen.
Als degene die de volmacht heeft verstrekt nog steeds zelf de touwtjes in handen houdt en zelfs handelingen verricht die achteraf ongedaan moeten worden, staat de gevolmachtigde met lege handen, want hij heeft of kan niets doen.
Om ongewenste handelingen van de volmachtgever te voorkomen, dient deze onder curatele of onder bewind gesteld te worden. Dit wordt in het Curatele en Bewindregister vermeld, zodat buitenstaanders kunnen zien dat de betreffende persoon niet handelingsbevoegd is.
Als de volmachtgever onder bewind wordt gesteld, wordt de gevolmachtigde óók onder bewind gesteld. De gevolmachtigde kan dan niet meer zelfstandig handelen, omdat de volmachtgever óók niet zelfstandig kan handelen. Door de bewindvoering wordt de volmachtgever dus “overruled”. De gevolmachtigde wordt uit zijn taak ontheven omdat de bewindvoerder de dienst uitmaakt.
Het is dus van belang om in jouw advisering met klanten rekening te houden met het benoemen van een gevolmachtigde én het benoemen van een bewindvoerder voor de situatie dat de gevolmachtigde en/of de volmachtgever rare dingen gaat doen.
En als je hier een bewezen aanpak, inclusief PE punten én inclusief kant-en klare sjablonen voor wilt hebben, is het voor jou wellicht een no-brainer om onze training hiervoor te volgen.
Bedankt.
En tot snel.
Dit artikel is geschreven door Peter Meijne. Peter is zelfstandig belastingadviseur bij Meijne Belastingadviseurs.
